Konflikt serologiczny – choroba hemolityczna płodu i noworodka     

Przychodnia Pregmed dla kobiet ciężarnych u których istnieje ryzyko wystąpienia konfliktu serologicznego zaleca wprowadzenie specjalistycznej opieki w trakcie ciąży, podczas której pcjentka zostanie poinformowana o odpowiedniej profilaktyce.

Przychodnia oferuje badania wchodzące w zakres diagnostyki konfliktu serologicznego:

• pośredni test antyglobulinowy zwany odczynem Coombs'a

• grupa krwi

• czynnik Rh

zobacz cennik diagnostyki konfliktu serologicznego

W każdej ciąży wykonuje się badania w kierunku obecności alloprzeciwciał skierowanych przeciwko antygenom układu czerwonokrwinkowego płodu.

           Konflikt serologiczny matczyno-płodowy może zajść w każdej ciąży, w której matka i płód mają różne grupy krwi i pojawi się immunizacja. Wiąże się to z ryzykiem wystąpienia choroby hemolitycznej u płodu i noworodka. W zależności od stopnia ciężkości powikłanie to stanowi poważne zagrożenie dla prawidłowego rozwoju płodu i życia noworodka.

Upowszechnienie profilaktyki konfliktu serologicznego spowodowało znaczne zmniejszenie częstości występowania tego powikłania ciąży.

          Czynnikiem, który prowadzi do wystąpienia konfliktu serologicznego jest niezgodność serologiczna, czyli obecność u partnera takich antygenów krwinkowych których brak jest u kobiety ciężarnej. W odniesieniu do układu Rh jest to najczęściej obecność antygenu D u partnera (Rh-dodatni partner) kobiety Rh-ujemnej.

Taki stan wiąże się z produkcją u ciężarnej alloprzeciwciał skierowanych przeciwko antygenom płodu (immunizacja), które mają zdolność przekraczania bariery łożyskowej. Przeciwciała te łączą się z antygenami krwinek czerwonych płodu powodując ich hemolizę. Następstwem tego procesu jest postępująca niedokrwistość prowadząca do uszkodzenia tkanek i narządów płodu, a nawet do jego wewnątrzmacicznego zgonu. Brak zdiagnozowania bądź też brak leczenia powikłań konfliktu serologicznego może prowadzić do urodzenia dziecka chorego a nawet niezdolnego do życia.

Najczęstszymi przyczynami immunizacji Rh-ujemnej ciężarnej w zakresie grup krwi są:

• transfuzja krwi niezgodnej grupowo
• niezgodna grupowo ciąża i niezastosowanie profilaktyki konfliktu serologicznego
• używanie zanieczyszczonego obcą krwią sprzętu do wstrzyknięć
• heterohemoterapia

Zwiększone przechodzenie krwinek płodu przez łożysko do krwiobiegu matki może być spowodowane przez:

• poronienie (naturalne lub sztuczne)
• poród (zwłaszcza gwałtowny i zabiegowy)
• cięcie cesarskie
• przedwczesne odklejenie łożyska
• stan przedrzucawkowy
• krwawienia przedporodowe
• diagnostyczne zabiegi wewnątrzmaciczne (biopsja trofoblastu, amniocenteza, kordocenteza)
• tępy uraz brzucha ciężarnej

Przechodzenie krwinek od płodu do matki ma najczęściej miejsce w trakcie pierwszego porodu lub poronienia, dlatego rozwój pełnoobjawowego konfliktu serologicznego ma miejsce w kolejnych ciążach.

Badanie alloprzeciwciał ciężarnej

• w przypadku niezgodności w zakresie antygenu Rh między rodzicami dziecka badanie należy wykonać już w I trymestrze i jeśli wynik jest negatywny to powtarza się to badanie w każdym trymestrze ciąży a także miesiąc przed porodem

• u ciężarnych u których wykryto obecność alloprzeciwciał, konieczna jest identyfikacja rodzaju przeciwciał oraz oznaczenie ich miana

• w przypadku wykrycia przeciwciał anty-D i przy niskim mianie (do 16) postępowanie zachowawcze – co miesiąc kontrola miana

• u pacjentek obciążonych występowaniem ciężkich postaci choroby hemolitycznej i przy mianie powyżej 35 – konieczna jest diagnostyka inwazyjna: amniopunkcja lub kordocenteza

• badania alloprzeciwciał u ciężarnej przeprowadza się również niezależnie od miana przeciwciał, gdy stwierdzi się objawy choroby hemolitycznej płodu w obrazie ultrasonograficznym

źródło:

Celina Łepecka - Klusek, Anna B. Pilewska-Kozak, Krzysztof Wiktor, Izabela Furmaga, Lechosław Putowski: Istota konfliktu serologicznego i jego profilaktyka. Pielęgniarstwo XXI wieku 2011; 1(34)/2011:59-62.